04 - Hononga tūturu

Hāngai ki te ūkaipo, tekenga tūturu, mo ngā uri whakatipu

E whakaatu ana te whakaahua nei i te kōrero mō tō mātou tohu Moana, nō te tau 2016 i whakarewaina ai. I te tōmuatanga o te tau nei ka hui tō mātou Ohu Toitūranga Ora hei whakahou i tā mātou tāroinga whakapūmau mauri ora, ka hāngai ki ō mātou uara (manaakitanga, whakapapa, whakatipuranga, kaitiakitanga) ko ngā mahi i hiahia rā mātou ki te whakatutuki, ka hāngai hoki ki tō mātou kōrero tohu Moana.

E whakaatu ana te whakaahua nei i te kōrero mō tō mātou tohu Moana, nō te tau 2016 i whakarewaina ai

Mō te ‘hononga tūturu’ tō mātou kōrero. Hāngai ki te ūkaipō, takenga tūturu, mō ngā uri whakatipu. Ka whakaatu i te hononga o ō mātou tāngata, ā mātou hua, me tō mātou wāhi. Ka whakaatu ngā honohononga tahitanga i te haepapa o te toitūranga mauri ora kei runga i a tātou katoa. He wāhi tō tēnā, tō tēnā ki te whakamāmā i ā tātou pānga kino ki te taiao, ahakoa kei te kāinga, kei ō tātou hapori, kei te kāinga rānei.

Ko te kaitiakitanga tētahi o ō mātou uara, ā, ka aro i a mātou te hiranga o te haere ki tua noa atu o tā te ture e whakahau mai ai i a mātou. E kaitiaki ai i te rā nei, me whakapau kaha kaua ki te whakamāmā i te takahi a te waewae, engari kē ia ko te āheinga ki te tautoko i ngā mahi e whakapakari nei i te tangata, i te taiao hoki.

E whakatūturu ai mātou i ngā uara, me haepapa, me ngākau whiwhita, me atamai te kamupene e haumi nei i te kaupapa tōtika hei tautoko i ā mātou mahi, i ā mātou āheinga huamoni hoki.

He kamupene kaimoana a Moana New Zealand e whirinaki ana ki ngā rāngai ika taurikura, me ngā whanga hoki e pai ai mātou mahi pāmu. Kei te taimoana māori ēnei mahi e haere ana, ā, kāore ō mātou mana i runga i ērā. Nō mātou te mana ki te āhua o tā mātou mahi ki te taiao, me ō mātou whanonga e hāngai ana. E āhei ana mātou ki te akiaki hoki i ō mātou hoa kia haere tahi ai i te haerenga nei, arā ki te whakarerekē i ngā āhuatanga.

Toitū oranga

Te whakatinana i ngā uara i ā mātou mahi katoa. E aro ana i a mātou te hononga o ngā tāngata me te taiao, hei whakanuitanga mā tātou mō ngā whakatupuranga a haere mai nei.

Aratakina e ngā tikanga kia tūturu ai ki te mātāpono nei, ki te kaitiakitanga, ka kōrero tahi mātou ki ngā iwi, ngā kaimahi me ngā kaipupurihea, hei tautuhi, hei haumi, hei whakamāmā hoki i ngā taumahatanga e pā ana ki ngā tikanga toitū-oranga.

Ā mātou aronga matua

01.

Whaiwāhitanga

Ko te wāhanga nui o te angitu ko te tuku i te rautaki nei ki ō mātou tāngata, me te whakamārama i ā mātou whāinga ki a rātou, me te wāhi ki tēnā me tēnā o tātou.

Ka taunakitia te rautaki nei e tētahi pūnaha inenga pakari kia mārama ake ai ngā painga, kia pai ai ngā whakatau hoki ki tua o te pae.

E mōhio ana mātou he nui te mahi, ā, e kore e taea e mātou anake. E titikaha ana mātou ki te whiriwhiri taura here kaha kia hua tere ai ko te pai. Tēnei te karanga ki a koe kia haere tahi me mātou.

02.

Whakamāmātia te hao, te whakatupu

E eke ai te kaupapa nei me mārama ake mātou ki hea mahi ika ai, kaua rānei, ā, he aha te take. E hiahia ana mātou ki te mōhio ko ēhea ngā nōhanga ika e hirahira ana, ā, he aha te take.

Me whakarite tērā ki ngā wāhi e mahi ika ai matou i nāianei, ā, ka pai atu ngā whakatau e pā ana ki ngā wāhi e mahi ika anō ai mātou hei āpōpō.

I roto i ā mātou mahi pāmu, kua tīmata kē tō mātou tira tio i te hinonga whakahou mahi tio, e whakawhāiti nei i ngā hanganga i rō wai mā te 99.7 ōrau, ā, e whakapai nui ana i ngā ritenga mahi mō ō mātou tāngata.

03.

Te kirihou, te pūhera

Kua tīmata kē mātou ki te whakatakoto i te tūāpapa raraunga mō ngā kirihou e whakamahia ana e mātou, ā, he rite tonu tā mātou kimi kāinga rua kia parea atu ai ngā kirihou uaua ki te tukurua.

E whakaaro ana mātou ki te mahi tahi ki ngā kairato hei hanga hōtaka tukurua mō ngā wāhanga e kore nei tētahi mea e pai ana mō te taiao.

04.

Urupare ki te huringa āhuarangi

Kua whakatakoto mātou i tētahi whāinga nui, arā kia kore ai e puhaina te hauhā mō te tau 2040.

E eke ai te whāinga, ka āta tirotiro mātou i ngā wāhi e pai ai tā mātou whakawhāiti puhanga hauhā, ka mārama hoki ko ēhea ngā haumitanga e tika ana.

E mōhio ana mātou, mō ngā rā kei mua i te aroaro, he wāhi tēnei e kore e nui te kokenga, he kore nō te hangarau i te wā nei. Te taha ki ngā puhanga kāore nei e taea e mātou te aukati, ka whakaarohia me pēhea rā te whakamāmā i ngā puhanga mā te whakatō rākau. Ngā rākau pai, ki te wāhi pai.

05.

Whakawhāititia te whakamahinga wai māori

He rauemi rongomaiwhiti te wai, ā, ka rongomaiwhiti kē atu āpōpō i runga i ngā pānga o te huringa āhuarangi. Me panoni ngā whanonga e pā ana ki te whakamahinga wai māori i te rā nei, mō āpōpō.

Ka whakawhāiti mātou i te whakamahinga wai i ngā wāhi katoa e taea ana mā te ine, mā te haumi hoki i ngā maitai me ngā hātepe e akiakina ai te whakamahinga pai o te wai.

Ko te kohi ua tētahi mahi e whakaarohia ana e mātou hei whakawhāiti i te whakamahinga o te wai māori, ā, kua tū kē te hōtaka whakamātau ki tō mātou paonga tio, ki Whakatū.

Te tīmatanga o tō mātou huarahi ki te hauhā-koretanga

Ko te tangata tō mātou taonga nui. Ko te whāinga nui nei ko te hauhā koretanga mō te tau 2040, ā, te tīmatatanga o tō mātou huarahi ki te hauhā koretanga, ko ō mātou tangata tonu e whai whakaaro pai rawa ana ki te ekenga o te whāinga.

Ko tētahi aronga matua i puta ake i tā mātou arotake hiranga ko te whakapai i ngā mahi mā te akoako ki ngā kaimahi. I whakarongo mātou.

I te Akuhata, i whakahuihui mātou i tētahi rōpū kaimahi Moana mai i ngā wāhanga katoa o te pakihi, i ngā tūranga huhua hoki. Ehara te mahi i te kohikohi whakaaro noa iho ki te whakawhāiti puhanga hauhā, engari kē ia ko te whakaaro ki tā mātou whakamahinga wai māori, me ngā mahi kia iti iho te wai.

I nāianei e wherawhera haere ana mātou i aua whakaaro hei tautohu i ngā hangarau, i ngā mahi atamai rānei hei tautoko i aua whakaaro, me te ine anō i ngā puhanga i aukatia mā te whakatinana i aua whakaaro.

Tō mātou hononga ki te hapori

E whakahīhī ana a Moana ki te tautoko i ngā hapori e mai ai mātou. Anei ētahi tauira.